Aðstaða

Faxaflóahafnir sf. bjóða farþegaskipum að hafa viðkomu á tveimur hafnarsvæðum; Reykjavík og Akranesi.

Faxaports Cruise Facilities 2023

Nánari upplýsingar um hafnaraðstöðu er hægt að nálgast hér.

Fróðleikur um farþegaskip

Fyrsta farþegaskipið kom árið 1884 til Reykjavíkurhafnar. Skipakomur farþegaskipa á norðlægar slóðir voru sjaldgjæfar á þessum tíma. Skipakomur og farþegafjöldi þróuðust hægt og rólega alla 20 öldina. Hins vegar jókst eftirspurn mikið í byrjun 21. aldar.

Hægt er að skipta farþegaskipum upp í þrjá flokka;

• Lítil leiðangursskip = 50-350 farþegar
• Miðlungs farþegaskip = 350 – 2.000 farþegar
• Stór farþegaskip = 2.000-6.000 farþegar

Litlu leiðangursskipin geta komist á flest allar hafnir í kringum Ísland. Farþegar koma með flugi hingað til lands, gista á hóteli innanlands og fara síðan í hringsiglingu í kringum Ísland eða þá ferðast á norðurslóðir.

Hverjir hafa tekjur af farþegaskipum?

• Ríkið: Fær skatttekjur í formi vitagjalda og tollafgreiðslugjalda
• Hafnir: Tekjur af hafna- og þjónustugjöldum
• Þjónustuaðilar: Eru þeir aðilar sem þjónusta skipin beint
• Skipaumboðsmenn: Sjá um að þjónusta skipið, annast samskipti við hafnir, opinbera aðila og innlenda birgja
• Ferðaþjónustuaðilar: Skipuleggja ferðir fyrir skipafélögin
• Rútufyrirtæki og leiðsögumenn:  Koma ferðamönnum á leiðarenda undir leiðsögn
• Birgjar: Sjá um aðföng um borð í skipin
• Aðrir þjónustuaðilar: Viðgerðir á ýmiskonar búnaði,skemmtikraftar, sorphirða o.þ.h.

Árið 2018 var framkvæmd könnun á vegum GP Wild og niðurstöður sýna að heimsóknir farþegaskipa skiluðu 16,4 milljarða eftir sig hér á landi og um 920 heilsárs urðu  til. Mörg þessara starfa verða til á landsbyggðinni, sjá nánar fréttatilkynningu á heimasíðu Cruise Iceland varðandi efnahagsleg áhrif farþegaskipa á Ísland.

Eldsneyti 

Þann 1. janúar 2020 tók í gildi reglugerð um að brennisteinsinnihald í skipaeldsneyti sem notað er hér á landi og í mengunarlögsögu Íslands má ekki vera meira 0,1% (m/m). Framangreint ber með sér að nú er tæplega mögulegt að nota svartolíu nema skip séu útbúin hreinsibúnaði og sá búnaður nægi til að brennisteinsinnihald fari ekki yfir 0,1%.

• Umhverfisstofnun sér um allt eftirlit með að þessum reglum sé framfylgt við Ísland.
• Þegar farþegaskip leggjast að bryggju í íslenskri höfn er slökkt á aðalvélum skipsins. Ljósavélarnar eru hins vegar áfram í gangi enda orkuþörfin mikil.
• Öllum skipum við bryggju er skylt að nýta sér rafmagn úr landi í stað skipaeldsneytis ef það er mögulegt.
• Það gildir auðvitað líka um stór skip eins og farþegaskip en dreifikerfi raforku eru því miður vanbúin til að veita slíka þjónustu enda kalla slík skip á háspennutengingar

Lofthreinsikerfi og úrgangur

• Mörg farþegaskip eru með sérstakar síur til varnar því að sót berst út í andrúmsloftið.
• Ný lofthreinsikerfi farþegaskipa hafa þá eiginleika að minnka losun brennisteinstvíoxíðs (So2) um 98 %.
• Brennisteinstvíoxið (SO2) er algengt mengunarefni sem losnar út í umhverfið við brennslu á jarðefnaeldsneyti. Losun SO2 er langmest frá flugvélum, þar næst frá bílum en lang minnst frá skipum.
• Sífellt fleiri farþegaskip eru útbúin sólarrafhlöðum til þess að draga úr þörfinni fyrir mengandi orkuframleiðslu.
• Útgerðir farþegaskipa leggja metnað sinn í að skipin losi hvergi í heiminum ómeðhöndlað skólp.
• Farþegaskip flokka allan sinn úrgang sem komið er til móttökuaðila í höfn.

Nýsköpun

• Útgerðir farþegaskipa leggja áherslu á að endurnýja flota sinn samkvæmt bestu fáanlegri tækni.
• Sú nýjung er komin að mörg hver farþegaskip eru knúin náttúrulegu gasi (LNG).
• Útgerðirnar verja á annað hundrað milljörðum króna til að gera skipin umhverfisvænni, því það er orðin krafa hjá flestu löndum.
• Spennandi möguleikar eru á að þróa nýja þjónustu og vörur fyrir farþegaskipin og gesti þeirra, auka fjölbreytni í framboði afþreyingar, skoðunarferða, hugbúnaðar og marvíslegra þjónustuþátta.
• Þannig getur íslensk hugmyndaauðgi og nýsköpun stuðlað að enn frekari verðmæta sköpun og virðisauka þessarar ört vaxandi þjónustugreinar.

Leiðbeiningar fyrir ferðamenn

• Þann 29. október 2018 varð Ísland hluti af starfsvæði AECO.
• Association of Arctic Expedition Cruise Operators (AECO) eru alþjóðleg samtök rekstraraðila leiðangursfarþegaskipa og samstarfsaðila þeirra á norðurslóðum, sem helga sig umhverfisvænum, öruggum og tillitssömum rekstri skemmtiskipa. AECO hefur um 70 alþjóðlega meðlimi – þar á meðal eru 40 skiprekendur, eigendur og stjórnendur, og 50 leiðangursdarþegaskip – og er því í forsvari fyrir meirihluta þeirra sem stunda slíkan rekstur á norðurslóðum. Meðlimir AECO sigldu með alls 26.000 farþega til Svalbarða, Grænlands, Íslands, Kanada og Frans Jósefslands árið 2018. Cruise Iceland og North Atlantic Agency á Íslandi eru meðlimir í AECO.
• Starfssvæði samtakanna nær yfir Svalbarða, Jan Mayen, Grænland, norðurhluta Kanada og norðurskautsþjóðgarðinn í Rússlandi, sem og Ísland frá árinu 2019.
• Samtökin hafa sett saman fjölda reglna sem meðlimum þeirra er skylt að fylgja. Þar á meðal eru reglur er varða starfsemi, dýralíf, gesti, ákveðna staði og annað.
• Árið 2019 voru gefnar út fyrstu AECO leiðbeiningarnar fyrir Seyðisfjörð.  Þær leiðbeiningar hafa verið unnar í samvinnu við hagsmunaaðila á svæðinu. 
• Umhverfisstofnun er þar að auki búin að gefa út leiðbeiningar fyrir Friðlandið á Hornströndum.  Hér má sjá tilmæli til ferðaþjónustuaðila.

Hvað eru Faxaflóahafnir sf. að gera í umhverfis- og öryggismálum?

• Faxaflóahafnir eru með vottað ISO 14001 umhverfisstjórnunarkerfi síðan haustið 2017 og vottað ISO 45001 öryggisstjórnunarkerfi síðan desember 2019. Umhverfis- og öryggisreglur fyrirtækisins má finna hér.
• Faxaflóahafnir hafa undirritað 10 ára samstarfssamningur við Skógræktina.  Ræktaður verður skógur í nafni Faxaflóahafna í landi Klafastaða í Hvalfjarðarsveit, sem er í eigu Faxaflóahfna sf. Áætlað er að planta í kringum 1-3 hektara ár hvert til að kolefnisjafna útblástur frá eigin starfsemi.
• Langflest farþegaskip með viðurkennt umhverfisstjórnunarkerfi njóta afsláttar af úrgangsgjaldi Faxaflóahafna sf.
• Í samþykktri gjaldskrá Faxaflóahafna sf. fyrir árið 2018 var sett inn nýtt ákvæði til bráðabirgða um að bátar sem alfarið eru knúnir rafmagni og notaðir til skipulagðra siglinga með farþega séu undanþegnir bryggju- og lestargjaldi til ársloka 2025.
• Landtengingar draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og annari mengun frá skipum í höfn. Árið 2016 var öllum þeim skipum sem geta tengst við höfn gert skylt að gera svo hjá Faxaflóahöfnum.
• Faxaflóahafnir og Hafnasamband Íslands hafa skrifað undir áskorun The Arctic commitment um bann við notkun á svartolíu í Norðurhöfum.
• Faxaflóahafnir sf. eru eitt 130 fyrirtækja á Íslandi sem hafa skuldbundið sig til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda (Parísarsamkomulagið, COP21)
• Faxaflóahafnir sf. hafa haldið grænt bókhald frá árinu 2006. Í grænu bókhaldi eru eftirfarandi þættir vaktaðir:
  – Raforka (eigin notkun og sala),
  – Heitt og kalt vatn (eigin notkun og sala),
  – Eldsneytisnotkun eigin tækja og losun gróðurhúsalofttegunda,
  – Pappírsnotkun á hvern starfsmann,
  – Úrgangur og spilliefni, bæði frá starfsemi Faxaflóahafna sf. og annarrar starfsemi á hafnarsvæðinu ásamt úrgangi frá skipum,
  – Mengunaróhöpp sem eru tilkynningarskyld,
  – Dýpkun hafna og ráðstöfun dýpkunarefna,
  – Landfyllingar á hafnarsvæðum.
• Faxaflóahafnir sf. hafa haldið útstreymisbókhald frá árinu 2016. Bókhaldið byggir á þeirri forsendu að útblástur skipa er reiknaður frá því að það kemur inn fyrir hafnarmörkin þangað til það fer út fyrir hafnarmörk aftur. Útblásturinn er því reiknaður bæði við siglingu skipa innan hafnar og við bryggju.

Hvað eru farþegaskipa útgerðirnar að gera í umhverfismálum, sjá nánar hér: